Karagöz Perde Gazelleri

Türk gölge oyunu, araştırmacıların üzerinde pek çok çalışma yapıp yazılar yazdığı bir sahne sanatı olmuştur. Bu yazılarda karagözün tarihi geçmişi sorgulanarak oyun dağarcığı belirlenmiş ve daha birçok konu da mercek altına alınmıştır. Usta-çırak geleneğinde veyahut bireysel çabalarla yetişen karagözcüler, karagöz oyunlarını icra ederek günümüze kadar taşımışlardır. Karagözün tüm bu emeklerin yanı sıra akademik boyutta araştırılıp incelenmesi ihmal edilmiştir. Bu çalışma, karagöz oyunlarının ilk bölümü olan ‘mukaddime’de yer alan perde gazellerinin araştırılması, incelenmesi ve tartışılması bakımından akademik bağlamda ilk çalışmadır. Çalışmada amaç, kapsam ve yöntem hakkında bilgi verildikten sonra karagözün tarihçesi, mevcut ve ulaşılan en son bilgiler ışığında ele alınmıştır. Karagözün tekniği, bölümleri, tipleri, musikisi, oyun metinleri, hayaliler ve Şeyh Küşteri hakkındaki bilgilerin yine öz, kısa ve literatürdeki yeni bilgilerden oluşmasına özen gösterilmiştir. Şiirler iki bölüm halinde, biçim ve anlam yönünden incelenmiştir. Gazeller tasnif edilerek vezin, kafiye ve tür/şekil bakımından tahlil edilmiştir. Beyitlerde yer alan metaforlardan yola çıkılarak şiirlerin anlamsal yoğunluk kazandığı konular belirlenmiş ve bu konular başlıklandırılarak açıklanmıştır. Son olarak tespiti ve temini çok güç gerçekleştirilen eski perde gazellerinin standart Türkiye Türkçesi’ne aktarılmış metinleri ve nüsha karşılaştırmalarıyla birlikte yeni perde gazeli metinlerine yer verilmiştir. Bir şiirden kelime, mısra vb. noktalarda ayrılarak ayrı bir perde gazeli görünümünde olmayan şiirlerin ise ayrı metinler olarak değerlendirilmemesinin gerekçeleri üzerinde durulmuştur.