Maturidi

Ortaya konulan bu çalışmanın amacı, Ebu Mansur Mâturîdî'nin düşünce sistemini karakterize etmek ve onu İslam Kelâm tarihindeki gerçek mevkiine yerleştirmektir. Bundan dolayı da, sadece Maturidi öğretisi için değil aynı zamanda, onun da içerisinde hareket ettiği dini geleneği tanımlamaya ve kavramaya çalışan bir köprü kurmaya çalışmaktadır. Zamansal olarak bakıldığında incelemenin çerçevesi 2./8. yüzyıl ile 4./10. yüzyıllar aralığındadır.

Coğrafi olarak ise bu inceleme, Maveraunnehr bölgesi ve Semerkant şehri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu bölgenin özelliği, çok erken devirlerde diğer tüm İslami cereyanlar üzerinde hakimiyet kuran bir Hanefi Kelâmının oluşmasıdır. Bu Kelam ekolünün temsil ettiği düşünce, bölgenin resmi inanç sistemini belirlemekteydi. Bu sistem aynı zamanda Mâturîdî'nin de yaşadığı dönemde kendisini bağımlı gördüğü bir ölçü durumundaydı. Bununla birlikte, onun öğrettiği düşünce zikredilen geleneksel Kelâmla pek de uyuşmayacaktır. Onun düşüncesi, araştırmanın da ortaya koyacağı gibi, bu geleneksel Kelâm sistemini değiştirmiştir. Zira Maturidi'nin öğretisi, 4./10. yüzyıl ve Maveraunnehr bölgesini kat kat aşıp değişik çağlarda ve bölgelerdeki Müslümanlar için uzun asırlar boyunca yön belirleyici olarak kalan başlı başına bir paradigma haline dönüşmüştür.