Kıssa-i Temur-Name

Son yıllarda Türkiye tarih ve kültür tarihi çalışmalarında Emir Timur ilgisi bir hayli artmış ve belli bir kamuoyu oluşturarak akademik camiayı da harekete geçirmiştir. Klâsik Osmanlı tarihlerinin hemen hemen hepsinde Timur’a geniş bahis ayrılmıştır, fakat devlet kültür politikalarının bir sonucu olarak, fethettiği ülkelerle dünya imparatoru olarak anılmaya hak kazanmış bu şahsiyet hiç de iyi anılmamıştır. İlginçtir ki Hindistan Babür İmparatorluğu ve son yıllar Özbek tarihçiliğinin dışında resmî tarihler Emir Timur için iyi şeyler söylemezler.

Emir Timur tam anlamı ile bir şarklı devlet adamı ve cihangiridir. Ona izafe edilen Cengiz Han hayranlığı yapaydır, elbette hayranlığı vardır, lakin onun dünya ve devlet görüşü hiç de “Mongoloist” değildir. O, sıradan bir fatih olmaktan ziyade bir fikir ve ideal adamdır. Emir Timur’un, “Moğol Serüveni”ninin içi doldurulmamış, hatta onun Türkistan icraatında Moğolları Meveraünnehir dışına çıkarmayı başarmış, böylelikle adı ne kadar “Mongloist” olursa olsun İslami “Çağatay Kültürü”nün oluşumunu sağlamıştır. Timur, Cengiz Han’ın göremediği Doğu Avrupa ve Orta Doğu’yu görmüş, Horasan ve Doğu Türkistan’a nüfuz etmiş, Türk kültüründe geleneksel “Turan” mefhumunun fikir ve fiil adamı olmuştur.