Abdülhak Hamid ve Mülahazat-ı Felsefiyesi

"Tanzimat'tan sonraki yıllarda Türk şiirinin yenileşmesinde ve Avrupaî bir mahiyet kazanmasında en büyük rolü oynayan, devrinde "Şâir-i Âzam" diye tanınan Abdülhak Hâmid'in Makber, Ölü ve Bâlâdan Bir Ses adlı eserlerinden yola çıkılarak kaleme alınan Abdülhak Hâmid ve Mülâhazât-ı Felsefiyesi, şairin felsefî fikirlerinin tahlil edildiği dikkate değer bir eserdir. Feylesof Rıza Tevfik'in Türk edebiyatı tarihinde ilk defa bir şairin felsefî düşüncelerini farklı yönlerden ele alıp incelediği bu tahlil denemesi uzunca bir girişten sonra Abdülhak Hâmid'in felsefî fikirleriyle edebî görüşlerinin ele alındığı belli başlı iki bölümden meydana gelir. Aynı zamanda müellifi Rıza Tevfik'in Doğu ve Batı dünyasına ait son derece geniş felsefî ve kültürel birikimini göstermesi bakımından da ayrı bir öneme sahip olan kitap, yayınlandığı 1918 yılında büyük bir ilgiyle karşılanmış, lehinde ve aleyhinde çeşitli değerlendirmeler yapılmıştır. 1979 yılında Şeyhülislâm Mustafa Sabri Efendi'nin oğlu İbrahim Sabri tarafından ed-Darîh (el-Melhametü'ş-Şi'riyye el-Kübrâ) adıyla Arapça'ya çevrilen kitap, Arap dünyasında da ilgi görmüştür."