Modern Arap Şiirinde Alay ve Sosyal Eleştiri - Halementişi

Tarih boyunca güçlü bir edebiyatın arkasında hep bir kriz olagelmiştir. Savaş, göç, terör, siyasi, sosyal ve ekonomik krizler, deprem ve sel gibi doğal afetler yaşandıkları dönemde edebiyatı besleyen, edebiyatçıya zengin bir içerik sunan etkenlerdir. Dünya edebiyatlarının başyapıtlarına bir göz attığımızda bu durumu açık bir şekilde görebiliriz.

Emeviler döneminde siyasi atışmaları konu edinen, Memlükler döneminde kenara itilen geniş halk kitlelerinin sorunlarını dile getiren pikaresk bir edebiyat şeklinde ortaya çıkan halementîşî şiirleri, 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Mısır ve Sudan’da hem sosyal eleştiri, hem de alay şiiri olarak yeniden ortaya çıkmış, 2010 yılında başlayan ve hâlâ devam eden Arap baharı sürecinde yeniden gündeme gelmiştir. Hüseyin Şefik el-Mısrî (1882-1948) adlı bir Türk tarafından icat edilen bu şiirlerde Arap edebiyatının şaheseri olan şiirlerin ilk beyitleri alınmakta, şiir aynı bahir, kafiye ve revi ile yarı fasih, yarı âmmice bir dil kullanılarak devam ettirilmektedir. Fasih Arapçanın sertliğinin âmmice kelimeler aşılanarak yumuşatıldığı, sokak jargonu (âmmice) kullanılarak yazılan şiirlerin seviyesinin fasih Arapça sayesinde yükseltildiği bu şiirlerdeki amaç, edebi mahfillere, özel ortamlara ve elitlere ait görülen edebiyatı sokağa taşıyarak, sosyal ve ekonomik krizler içinde boğulan insanları güldürmek, gülen insanlara hayattan acı kesitler sunarak düşündürmektir.