Denemeler

Çağımda yüzlerce işçi ve yüzlerce çiftçi gördüm ki, onlar üniversite rektörlerinden çok daha bilge ve daha mutluydular; bende daha çok onlara benzemek isterdim. Öğrenim bence yaşamaya yararlı şeyler arasındadır: Şeref, soyluluk, saygınlık gibi ya da güzellik, zenginlik ve benzeri üstünlükler gibi... Bunlar yararlı olmasına yararlıdırlar; fakat uzaktan, kendi varlıklarından daha çok, bizim hayallerimizle yararlıdırlar yaşam için.

İnsan topluluğunda yaşamak için bize turnalar ya da karıncalardan daha fazla görevler ve yasalar gerekli değildir. Hem görmüyor da değiliz; bu hayvanlar bilge olmaksızın gayet düzenli yaşıyorlar. İnsan bilgeliğe erse, her şeye hayatına yararlı ve gerekli olduğu ölçüde değer verir. Bizi eylemlerimiz ve davranışlarımızla ölçecek olsalar, cahiller arasında bilgililerden daha çok sayıda iyi insan çıkar; iyi derken de her türlü erdemi düşünüyorum.