Mevlana Halid-i Bağdadi _{Sufi Kelamı}

Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî, ilmî kişiliği, fikirleri, ahlâkı, zühd ve takvâsıyla çağını ve coğrafyasını derinden etkileyen mutasavvıf bir âlimdir. İslâmî ilimlerin hemen her alanında eser vermesi ve bir tasavvufî cereyana önderlik etmesinden dolayı Mevlâna Hâlid, XIX. asrın “müceddidi”i sayılmıştır. Öncülük ettiği “Hâlidî” hareket, sadece doğduğu bölgede değil, halifeleri vasıtasıyla, yarım asır gibi kısa bir zamanda İran, Kuzey Irak (Cezire), Mısır, Anadolu, Balkanlar, Kırım, Kafkasya ve Uzakdoğu'ya kadar geniş bir coğrafyada yayılmıştır.

Hâlid-i Bağdadî'nin Müceddidiyye, Kâdiriye, Sühreverdiyye, Kübreviyye ve Çeştiyye tarîkatlarının tümü için birden icâzet ve irşat yetkisine sahip olması, tarîkatlar arasındaki rekabeti önleyerek mükemmel bir tarîkat disiplini sağlamasına sebep olmuştur. Aynı zamanda ilmi, hakikati ve şerîatı önceleyerek keşf ve kerâmeti irşâd faaliyetlerinin bir parçası olarak görmeyen, bu bağlamda “bir istikâmet bin kerâmetten evlâdır” düsturunca Mevlânâ Hâlid, sahip olduğu ilmî-tasavvufî anlayışı sayesinde Celâleddîn er-Rûmî'den sonra İslâm dünyasında kendisine “Mevlâna” payesi verilen ikinci âlim olmuştur.

Osmanlı düşünce tarihi üzerinde de oldukça önemli bir yere sahip olan ve Anadolu'da fikirleri geniş kitleler nezdinde hüsn-ü kabul gören Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'nin tasavvufî görüşleri yaygın olarak bilinmesine rağmen, onun itikadî ve kelâmî meselelere dair görüşleri yeterince bilinmemektedir. Bu çalışmada Hâlid-i Bağdâdî'nin hayatı, ilmî şahsiyeti, tasavvufî düşünceleri yanında çok az bilinen itikadî ve kelâmî görüşleri ile İslâm düşüncesine katkıları ele alınmaktadır.

(Tanıtım Bülteninden)