Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri Seçmeler

Albert Einstein, gözleri buğulu, Newton için şunları yazar: "Doğa onun için harflerini çaba göstermeksizin okuyabildiği açık bir kitaptı. Deneyimin gerecini bir düzene sokmak için kullandığı kavramlar deneyimin kendisinden, oyuncaklar gibi sıraladığı ve ayrıntının varsıllığına duyulan bir sevecenlik ile betimlediği güzel deneylerden kendiliğinden akıyor görünüyordu. Deneyciyi, kuramcıyı, mekanisti ve, daha az olmamak üzere, açımlama sanatçısını tek bir kişide birleştirdi. Önümüzde güçlü, güvenli ve yalnız durur: Yaratmadaki sevinci ve dikkatli sağınlığı her sözcükte ve her şekilde açıktır."

Ussal evrenin gerçeği usdışı bir kafa tarafından bulundu. Doğa Yasası kavramlar arasındaki evrensel ve zorunlu ilişkiyi anlatır. Ama Newton için değil. Newton Hermetik bir Tanrının belirlediği, işlettiği ve denetlediği bir evrenin evrensel olmayan ve zorunlu olmayan yasalarını keşfederek geleceğin pozitivizmine "olası yasalar" gibi enteresan bir tasarım kazandırdı: Yasalar pekala boşluklu ya da gevşek olabilir, istatistiksel bir karakter taşıyabilirdi. İnsan usu evrene kendini yansıtma, onu bilme, onda bir kozmoz arama gibi kibirli bir yanılsamadan kurtulmalıydı. Newton determinizmin ateistik olduğunu görmüş, keyfi Hermetik Tanrısı ile indeterminizmin önhaberciliğini yapmıştı. Evrenin usdışı belirleniminden yana daha inandırıcı kanıtları da vardı. Evrensel yerçekimi yasasını Robert Hook'tan ya da başkalarından ödünç almadığını tanıtlamak için, Newton bu yasayı elma ağacından düşen bir elmanın esini altında keşfettiğini bildirdi. Deneysel "doğal felsefe" için elmadan tümevarım yöntemi yasayı türetmek için bütünüyle yeterli idi.

Newton Aydınlanmanın önde gelen düşünürlerinden ve modern görgücülüğün babalarından biri olarak görülür. Bunu doğru olarak kabul etmeliyiz ve böyle noktalarda bütün bir çağın yanıldığını düşünmek güçtür. Ama Newton ve Aydınlanma arasında bu bağlantıya uymayan ayrılıklar da vardır - örneğin Aydınlanmanın başlıca düşmanı olan boşinancın Newton için yaşamının birincil kaygısı olması gibi. Gene de bu olgu hiçbir biçimde önemsenmez ve dikkate alınmaz, çünkü Aydınlanmanın "rasyonalizmi" gerçekte yalnızca bir yanlış anlamadır ve görgücü-kuşkucu Aydınlanma gerçekte rasyonalizme karşı en diretken tepkiye anlatım verir.

Boşinançlar ile süslenen Principia ve Optik' ten ayrı olarak, Newton simya ve büyücülük üzerine daha da geniş bir literatür üretti. Bunlar 19'uncu yüzyılın başlarında gün ışığına çıktı ve 1888'de Cambridge Üniversitesine bırakılan bilimsel ve matematiksel elyazmalarından ayrı olarak, Portsmouth ailesi tarafından 1936 Temmuzunda açık arttırma ile 9.030 pounda ekonomist John Maynard Keynes'e satıldı.
-Aziz Yardımlı-



Sayfa Sayısı: 192

Baskı Yılı: 2016


Dili: Türkçe
Yayınevi: İdea Yayınevi