Mülteka'l-Ebhur Arapça Yeni Dizgi Tahkikli (Ciltli)

Mülteka'l-Ebhur Osmanlı âlimi ve fakihlerinden İbrahim el-Halebi'nin el-Muhtâr Kenzü'd-Dekâ'ik ve el-Vikâye ile birlikte dördüncü asır Hanefî muhtasar geleneğini en iyi şekilde yansıtan Ahmed b. Muhammed el-Kudûrî'nin el-Muhtasar'ını esas almak suretiyle kaleme aldığı güzide eserdir. Bu kıymetli eser yazıldığı günden günümüze değin çok ilgi görmüş okunmuş ve okutulmuştur. "MÜTÛN-İ ERBAA" Hanefi mezhebinde "mütûn-i erbaa" olarak bilinen müteahhirun devri Hanefî âlimleri arasında meşhur olan dört güzide eser vardır. Bunlar:
Abdullah b. Mahmûd el-Mevsılî (ö. 683/1284) tarafından kaleme alınan "el-Muhtâr" adlı eseridir. Ebû Hanîfe'nin görüşleri esas alınarak yazılmış bir muhtasardır. Yine müellifi tarafından "el-İhtiyâr li-Ta'lili'l-Muhtâr" adıyla şerh edilmiştir.
Ebü'l-Berekât en-Nesefî (ö. 710/1310) tarafından kaleme alınan "Kenzü'd-Dekâ'ik" adlı eseridir. Üzerine 30 civarında şerh yapılmıştır. En meşhurları şunlardır;
Tebyînü'l-Hakâ'ik -Fahreddin Osman b. Ali ez-zeyla'î (ö. 743/1342).
Remzü'l-Hakâ'ik -Bedrüddin el-Aynî (ö. 855/1451).
Mustahlasu'l-Hakâ'ik -Ebü'l-Kâsım es-Semerkandî (ö. 888/1483'ten sonra).
el-Bahru'r-Râ'ik -Zeynüddin İbn Nüceym (ö. 970/1563).
Şerhu Kenzi'd-Dekâ'ik -Molla Miskîn (ö. 954/1547).
Muzafferüddin İbnü's-Sââtî (ö. 694/1295) tarafından kaleme alınan "Mecma'u'l-Bahreyn" adlı eseridir. Kudûrî'nin el-Muhtasarı ile Ebû Hafs Necmeddin en-Nesefî'nin el-Manzûmetü'n-Nesefiyye'si esas alınarak telif edilmiştir.
Tâcüşşerîa (Burhânüşşerîa) (ö. 709/1309) tarafından kaleme alınan "Vikâyetü'r-Rivâye" adlı eseridir. Tâc'ın torunu Sadrüşşerî'aVikâye'yi ihtisar edip en-Nukâye adıyla yeni bir eser yazmıştır. Molla Aliyyü'l-Kârî Nukâye'yi Fethu Bâbi'l-İnâye adıyla şerh etmiştir.
ÖZETLE MÜLTEKA'L-EBHUR ESERİ
Önemle şunu belirtelim ki Hanefî mezhebi tarihinde "Mütûn-i Erbaa" olarak bilinen müteahhirun devri Hanefî âlimleri arasında meşhur olan dört eser vardır. Bunlar sekizinci yüzyılın başından itibaren gerek fıkıh eğitimi gerekse fetva ve kazâ faaliyetlerinin temel metinleri olarak kabul edilmiştir.
el-Muhtâr -Abdullah b. Mahmûd el-Mevsılî (ö. 683/1284).
Kenzü'd-Dekâ'ik -Ebü'l-Berekât en-Nesefî (ö. 710/1310).
Vikâyetü'r-Rivâye -Burhânüşşerîa (ö. 709/1309).
Mecma'u'l-Bahreyn -Muzafferüddin İbnü's-Sââtî (ö. 694/1295).
Mülteka'l-Ebhur İbrahim el-Halebi Rahimehüllâh'ın mütûn-i erbaa denilen Kudûrî'nin el-Muhtasar'ı ile el-Muhtâr Kenzü'd-Dekâ'ik ve el-Vikâye gibi Hanefî fıkhının meşhur metinlerini süzerek kaleme aldığı en meşhur eseridir. 17.000'den fazla fıkhî meseleyi ihtiva eden Mülteka'l-Ebhur Osmanlı medreselerinde ders kitabı olarak okutulmuş aynı zamanda kadıların ve müftülerin başvuru kaynaklarından birini teşkil etmiştir. Mülteka'l-Ebhur Molla Hüsrev'in Dürerü'l-Hükkâm'ı ile birlikte Osmanlı Devleti'nin yarı resmî hukuk külliyatı niteliğini taşıyan eser birçok defa basılmış olup üzerine elliden fazla şerh yazılmıştır.
MÜLTEKA'L-EBHUR ÜZERİNE YAPILAN BAZI ŞERHLER
Mülteka'l-Ebhur üzerine müellifi İbrahim el-Halebî daha hayattayken birçok şerh yazılmıştır. Müellifin talebesi Süleyman b. Ali el-Karamânî'nin günümüze ulaşmayan şerhi Mültekâ şerhlerinin ilkidir. Mekke'den Kırım'a Filibe'den Kahire'ye kadar Osmanlı coğrafyasının hemen her yerinde Mültekâ üzerine şerh yazılmıştır.
Mecrâ (Ceryü)'l-Enhur 'alâ Mülteka'l-Ebhur -Nûreddin Mahmûd b. Berekât ed-Dımaşkî el-Bâkânî (ö. 1003/1594).
Ferâ'idü Mülteka'l-Ebhur -İsmâil b. Sinâneddin Sivâsî (ö. 1047/1637).
Halîcü'l-Bihâr-Kasapzâde Muhammed b. İbrâhim.
Gavvâsü'l-Bihâr-Dervîş Muhammed b. Ahmed er-Rûmî.
Câmi'u'n-Nukûl ve Lâmi'u'l-'Ukûl -Mustafa b. Ömer Üsküdârî (ö. 1093/1682).
Şerhu'l-Mültekâ-Muhammed b. Muhammed el-Halebî (ö. 1104/1693).
İzhâru Ferâ'idi'l-Ebhur (ve Îzâhu Fevâ'idi'l-Enhur) fî Şerhi Mülteka'l-Ebhur -Halîl b. Resûl Sinobî Akçaçamî (ö. 1075/1664).
Mecma'u'l-Enhur fî Şerhi Mülteka'l-Ebhur -Şeyhîzâde Abdurrahman.
ed-Dürrü'l-Müntekâ fî Şerhi'l-Mültekâ Haskefî.
el-'Atâ' fî Şerhi'l-Mültekâ -Hisâlî Abdurrahman Çelebi.
Nûru't-Tukâ Şerhu'l-Mültekâ-Ali b. Şerefeddin ed-Dimyâtî ez-Zarîfî (ö. 1110/1698).
İksîru't-Tukâ fî Tahrîri'l-Mültekâ -Sun'ullah b. Sun'ullah el-Halebî.
Zâdü'l-'Ukbâ fî Şerhi'l-Mültekâ -Abdünnâfi' b. Sâlim Kırîmî.
Mühtedi'l-Enhur ilâ Mülteka'l-Ebhur -Vahdetî Osman b. Abdullah Cel-vetî E