Türk Cild Sanatında Mücellid Mühürleri - Selçuklu ve Beylikler Dönemi

Mücellidler,Türk tarihinin en eski sanat erbaplarındandır. Müseffir, seffâr, sahhâf olarak da isimlendirilen mücellidlik mesleği, Türk-İslam medeniyeti kitap kültürünün vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Mücellidler, kitap yazımına endeksli olarak her dönem kitap üretiminde görev yapan sanatkârlardır. Selçuklu ve Beylikler devri cild sanatı, Anadolu coğrafyasında Orta Asya'dan getirilen birikimle hatırı sayılır bir seviyeye yükselmiştir. Bu ilerleyişe katkı sunanlar arasında dönemin mücellidleri başroldedir. Osmanlı dönemi mücellidleri Ehl-i Hiref teşkilatının mevâcib defterleriyle gün yüzüne çıkarılmışsa da Orta çağ mücellidlerine dair bu tür veri kaynaklarının mevcut olmayışı nedeniyle Selçuklu ve Beylikler dönemi mücellidleri etraflıca tespit edilememiştir. Selçuklu ve Beylikler devri mücellidlerinin tespiti, cildleri üzerinde yer alan mühür ve kayıtları vasıtasıyla sağlanmaktadır. Çalışmanın amacı; deri kapak yüzeyine veya kapak içlerine vurulan mücellid mühürleri vasıtasıyla Selçuklu ve Beylikler devri mücellidlerinin isimlerini, unvanlarını, yaşadıkları dönemleri ve kökenlerini tespit etmek, imzalı cildlerinin tetkiki ile mücellidlerin teknik ve tezyînât üslûplarını analiz etmek ve dönemin mücellidler teşkilatı veya ekibi hakkında bilimsel bilgi birikimi ortaya koymaktır.