Alanya Kırsal Mimarisi

Kırsal yerleşmeler; geçmişten gelen kültürel ve sosyal hayatın; üretim dinamiklerinin eşliğinde; en uygun malzeme ve ustalık ilişkisinden beslenen yapım kültürü ile şekillendiği öncelikle işlevsel fakat aynı zamanda nitelikli ve estetik yapıları kapsamaktadır. Bu bağlamda geleneksel yapım kültürünün en saf örneklerini; süreklilik arz eden bir silsilede görebilmeyi, inceleyebilmeyi sağlamaktadır. Ancak zaman içinde üretim dinamiklerinin değişmesi veya kentsel alanlara göç gibi sebeplerle kullanım dışı kalma; altyapıya yönelik konfor koşullarının değişmesi, usta ve malzeme bulunamaması gibi sebeplerle niteliksiz ek ve çıkarmalar; bilinçsizlik, umursamazlık, bayındırlık işleri veya rant gibi sebeplerle yıkılma gibi problemlerle karşılaşmaktadır. Bu problemlerden en önemlilerinden birini de kontrolsüz gelişen turizm oluşturmaktadır. Turizme arz olunan kırsal yerleşmelerde nitelikli ve özgün değerlerin korunması zorlaşmakta; yapılardaki değişim ve dönüşümler korumaya değil, kullanıcı gereksinimlerine yönelik olmaktadır. Bu durumun en hızlı bozulan örneklerinden birini de Akdeniz’e kıyısı olan Antalya’nın Alanya ilçesi oluşturmaktadır. Çeşitli sebeplerle terk edilmenin yanı sıra turizm ile birlikte hızlı ve plansız kentleşmenin de etkisi altında hızlı bir şekilde dönüşen Alanya ilçesi kırsal alanları; özgün mimari örneklerini hızlı bir şekilde kaybetmektedir. Bu kitap çalışması, temelinde Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde 2022 yılında Doç. Dr. Özlem Sağıroğlu Demirci danışmanlığında Ercan Aksoy tarafından tamamlanmış bulunan doktora çalışmasını temel almaktadır. Kırsal mimari mirasa yönelik korumanın içerik ve önemini kapsayarak; Antalya ilinin Alanya ilçesinde bulunan kırsal yerleşimlerin özgün ve nitelikli örneklerinin belgelenmesini; restitüsyon ve restorasyona yönelik detaylarının oluşturularak gelecekte yapılacak koruma çalışmalarına kaynak oluşturmayı öncelikli olarak amaçlamaktadır. Bu amaçla 6360 sayılı kanun ile mahalleye çevrilmiş olan 68 adet köy yerleşimi, doku biçimleri, yapı parsel ilişkileri, yapı korunum durumları, nüfus değişimleri, tarım/hayvancılık faaliyetleri ve turizm faaliyetleri hakkında incelenerek değerlendirilmiş; nitelikli özgün kırsal örnekler ise plan oluşumları, yapım sistem ve malzemeleri ile yapı elemanları bağlamında detaylandırılmış; mimari özellik ve elemanlarına göre tipolojileri oluşturulmuştur. Kitabın; kırsal mimari mirasa ilgi duyan, Alanya kırsal yerleşimleri ve konutları hakkında araştırma yapmak ve bilgi sahibi olmak isteyen kişi ve kurumlara faydalı olmasını dileriz.