Osmanlı Devleti’de Cizye Vergisi

Osmanlı Devleti'ndeki Gayrimüslimlerin ödemiş olduğu ve devlet bütçesinde önemli bir yere sahip olan cizye vergisi ve uygulaması geniş bir perspektifte ele alınmıştır.

Çalışmada İslam dinin doğuşundan sonra kurulmuş olan İslam Devletlerindeki cizye vergisi uygulamalarının nasıl olduğu çeşitli eserlerin ışığı altında özetlenmiştir. Bundan sonra, çalışmanın asıl kısmı olan Osmanlı Devleti dönemi ise ağırlıklı olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde çeşitli fonlarda bulunan konuyla alakalı çok sayıda belgenin ele alınması sonucunda elde edilen bilgiler doğrultusunda incelenmiştir.. Yapılan değerlendirmeler sonucunda Cizye vergisinin hangi kural ve sistem içerisinde toplandığı, verginin toplanması sırasında yaşanan çeşitli sorunların neler olduğu ve tanınmış olan muafiyetlerin neleri kapsadığı ayrıntılı olarak başlıklar haline gösterilmiştir. Ayrıca, tahsil edilmiş olan cizye vergisinin hangi gider kalemlerine ne ölçüde sarf edildiği de ayrı başlıklar halinde gösterilmiştir.

Bu çalışmanın Osmanlı Devleti'nde yaşayan Gayrimüslimlerin mali yükümlülüklerinin önemli bir kalemini oluşturan “Cizye” mevzusunu açıklığa kavuşturmakta ve sosyo ekonomik tarihe katkı sağlamaya dönük olduğu anlaşılmaktadır.