Ceza Muhakemesi Hukukunda Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulleri

Seri muhakeme usulü, üç yılı aşkın süredir hukuk hayatımızdadır. Kapsadığı suç tipleri, zaman bakımından uygulanması, kanun sistematiği içerisindeki yeri, teklif aşamasında müdafiin zorunlu tutulmaması, yaptırımın Cumhuriyet savcısı tarafından belirlenmesi gibi konularda tartışmalar, ilk günden beri devam etmektedir. Seri muhakeme sürecine ilişkin olup kanunla düzenlenmesi gereken birtakım hususların 5271 sayılı Kanun yerine Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliği’nde düzenlenmesi, eleştirilen konuların başında gelmektedir5. Bu sebeple bu konuda yazılmış akademik çalışmalar; kanun koyucunun tercihlerini anlamayı, seri muhakemenin mehazından farklarını tespit etmeyi, Kanun ya da Yönetmelik’teki boşlukları tespit ederek kamunun, mağdurun, şüphelinin veya sanığın haklarının ihlal edilmesini önlemeyi amaçlamaktadır. Usule ilişkin olumlu ve olumsuz tüm yanlar ilgili başlıklarında değerlendirilecektir.

Çalışmamızda ele aldığımız diğer konu olan basit yargılama usulü de üç yılı aşkın süredir hukuk hayatımızdadır. Kapsadığı suç tiplerinin 5237 sayılı Kanun ile sınırlı olup olmayacağı, zaman bakımından uygulanması, kanun sistematiği içerisindeki yeri, kendine özgü bir kovuşturma aşaması içermesi konulardaki tartışmalar, ilk günden beri devam etmektedir. Kaldı ki zaman bakımından uygulamanın sakıncalar doğurması üzerine AYM tarafından ilgili cümle, iptal edilmiştir. İlerleyen zamanda ise basit yargılama usulü uygulanarak verilen bir karara ilişkin itiraz başvurusu yapıldığında bu başvurunun usulüne ve sonuçlarına ilişkin CMK m. 252’nin birçok fıkrası iptal edilmiştir. Bu çalışmanın yayımlandığı tarih itibariyle iptal edilen fıkralar halen yürürlüktedir. Usule ilişkin olumlu ve olumsuz tüm yanlar, ilgili başlıklarında değerlendirilecektir.