Menakıb-ı Murtazaviyye _{Hz. Ali’nin Menkabeleri}

Keşfî mahlaslı Fars şair ve müellif, Mîr Muhammed Sâlih el-Hüseynî et-Tirmizî’ye (ö. 1650-51) ait Menâkıb-ı Murtazavî, Yozgatlı Ali Nihânî (ö. 1909) tarafından Farsçadan Menâkıb-ı Murtazaviyye adıyla tercüme edilmiştir. Eser, Klâsik Türk edebiyatı mahsullerinde görülen ve eser tertibinde gelenek hâlini alan formlara bağlı kalarak mukaddime, sebeb-i telif, asıl konunun işlendiği bölüm ve hâtimeden meydana gelmektedir. Asıl konunun işlendiği kısım ise on iki bölüm hâlinde teşkil edilmiştir. Buna göre birinci bölüm, Hz. Ali hakkında indiği iddia edilen âyetleri; ikinci bölüm, Hz. Peygamber’in Hz. Ali hakkında söylediği hadisleri; üçüncü bölüm, Hz. Ali’nin faziletlerini; dördüncü bölüm, Hz. Ali’nin Hz. Fatma ile nikâhını; beşinci bölüm, Hz. Ali’nin keşif ve ilmini; altıncı bölüm, Hz. Ali’nin kerametlerini; yedinci bölüm, Hz. Ali’nin zühd ve takvasını; sekizinci bölüm, Hz. Ali’nin cömertliğini; dokuzuncu bölüm, Hz. Ali’nin yiğitliğini ve Hz. Peygamber’in vârisi olmasını; onuncu bölüm, Hz. Ali’nin firaset ve keskin zekâsını; on birinci bölüm, Hz. Ali’nin halifelik makamına oturmasını; on ikinci bölüm ise Hz. Ali’nin vefatını ihtiva etmektedir.

Menâkıb-ı Murtazaviyye’de her bölüm, “menkabet” başlığı altında, Hz. Ali’nin o bölümde işaret edilen fazilet, keramet, haslet ve hâdiselerini bahis konusu etmektedir. Eserde 596 menkabe, 214 manzume bulunmaktadır. Söz konusu menkabeler, Sünnî ve Şiî kaynaklardan alınmakla beraber ekseriyeti Şîa’nın Hz. Ali ile ilgili düşünce dünyasını temsil eden kitaplardır. Kimi menkabeler içerik yönünden Sünnî itikâda uygun, ehl-i sünnet tarafından kabul edilirken kimi menkabeler ise tamamen Şiî tesirler altında şekillenmektedir. Bu kitabın birinci bölümünde eserin mütercimi Ali Nihânî-i Yozgadî’nin hayatı, edebî/tasavvufî yönü ve vefatına yer verildi. Kitabın asıl kısmını oluşturan ikinci bölümde Menâkıb-ı Murtazaviyye’nin şekil ve muhteva unsurları ele alındı. Son bölümde ise eserin neşrinde izlenen yollara değinildi. Kitabın sonuna araştırmacı açısından faydalı olacak özel isimler dizini eklendi.